تحلیل طرح‌واره‌های قدرتی در شعر حافظ

Authors

  • تورج عقدایی دانشیار گروه زبان و ادبیات، دانشگاه آزاد واحد زنجان
  • مهری تلخابی استادیار گروه زبان و ادبیات، دانشگاه آزاد واحد زنجان
Abstract:

هدف مقالۀ حاضر، تبیین پایه‌های شناخت حافظ، بر اساس طرح‌واره‌های قدرتی است. از این رو، این مقاله بر آن است که نشان دهد از منظر زبان‌شناسی شناختی، استعاره صرفاً ابزاری زبانی در راستای تزیین کلام نیست، بلکه قطعاً ابزاری شناختی است. چارچوب نظری این مقاله وامدار نظریۀ طرح‌‌واره‌های تصویری جانسون است. در این مقاله، پس از تأملی بر سمت و سوی زبان‌شناسی شناختی، بر روی استعاره درنگ کرده‌ایم و آنگاه با معرفی نظریۀ طرح‌‌واره‌های تصویری و شاخه‌های آن، به گزارش طرح‌‌واره‌های قدرتی شعر حافظ پرداخته‌ایم. در پایان، این مقاله، به این نتیجه می‌رسد که استعاره‌های قدرتی شعر حافظ، نشانگر نظام شناختی او هستند و تقویت‌کنندۀ شالودۀ تجربیات او به حساب می‌آیند. بی‌تردید به مدد کشف نگاشت‌های استعاری حافظ، در حوزۀ استعاره‌های قدرتی می‌توان خوشه‌هایی را که از این بدنۀ اصلی روییده‌اند، کاوید و گزارش کرد و نیز دریافت که استعاره‌های قدرتی حافظ تابع تعداد محدودی نگاشت هستند و این نگاشت‌ها از وحدت نگرش حافظ و کنش‌های پایدار او با محیط فرهنگی و فیزیکی و... سرچشمه می‌گیرند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحلیل کارکرد رنگ در شعر حافظ

هنرمندان از دیرباز با تأثیرات رنگ‌ها آشنا بوده­اند و معماری و رنگ‌آمیزی کاشی­های ایرانی این پیوند را تثبیت کرده است. اما در دوران معاصر کشفیات و دریافت‌های علمی نوع برداشت و سمبل­های نهادینه شده را دچار تزلزل کرده و روان­شناسی معاصر درک تازه­ای از رنگ­ها را ارائه می­کند. این تفاوت‌ها گسترده و زیاد نیست، چرا که حس دریافت ذاتی و فطری انسان‌ها نمی‌تواند به راحتی دچار تحول شود. این فرایند را در سرو...

full text

تحلیل تناقض‌های بیناگفتمانی در شعر حافظ

یکی از موضوعاتی که در تأویل­پذیری کلام حافظ نقشی اساسی دارد و کم‌تر مورد توجه محققان قرار گرفته تناقضات موجود در کلام اوست. این تناقضات از دو منظر قابل بررسی هستند؛ نخست از منظر ابیات و مفاهیم منفرد و دوم از منظر بیناگفتمانی. تناقض‌های بخش نخست تناقضاتی سطحی هستند که در آثار بسیاری از شاعران به چشم می­خورد، اما تناقضات بیناگفتمانی از ویژگی‌های خاص شعر حافظ و یکی از مهم‌ترین دل...

full text

زمان در شعر حافظ

یکی از جنبه‌های فلسفی شعر حافظ، شیوه استفاده او از مقوله‌های مختلف زمان و تصرف شاعرانه وی در آن است. از منظر فلسفه هنر، شعر از جمله هنرهایی است که در زمان، اجرا (خوانده) می‌شود و اجرای آن به گونه ای است که زمان حال در آن محور قرار می‌گیرد. با توجه به اینکه در شعر دو افق گذشته و حال با یکدیگر تلاقی پیدا می‌کنند، بر اثر آن، نوعی زمان به وجود می‌آید که می‌توان آن را زمانِ جهانِ متن یا زمان دراماتیک ...

full text

خرقه‏سوزی در شعر حافظ

«خرقه‌پوشی» از جمله آیین‌ها و رسوم رایج تصوف است که گاه آدابی دیگر همچون «خرقه‏ ‌انداختن» یا «تخریق خرقه»، «خرقه از سر به‏درآوردن» و «خرقه از سر برکشیدن» را به همراه داشته است؛ «تخریق خرقه» بیشتر به هنگام وجد به‏ویژه در مراسم سماع صوفیانه رخ می‌داده است؛ «خرقه از سر به‏درآوردن» گاه از سر وجد بوده است و گاه برای زدودن کدورت میان دو صوفی، و «خرقه از سر برکشیدن» برای تنبیه صوفی خاطی در خانقاه‏ها ر...

full text

جلوه‌های خردستیزی در شعر حافظ

چکیده در مقایسة محتوایی آثار مهم ادبیات عرفانی ایران و نیز تمام آثاری که صبغة عرفانی دارند، موضوعات مشترک فراوانی به چشم می­خورد که بحث تقابل عقل و عشق یکی از آنهاست و می‌توان از آن به رویارویی فلسفه و عرفان نیز تعبیر کرد. در این منازعه بخش قابل توجهی از غوغای کارزار عقل و عشق شاعران متوسطی هستند که تنها با سلاح تقلید و تکرار اندیشه­های خردستیز در میدان ظاهر شده‌اند و نه از روی باورهای برخاسته...

full text

ایهام‌تناسب‌های پنهان در شعر حافظ

اکثر پژوهشگرانی که دربارة حافظ و شیوة شعری او سخن گفته‌اند، ایهام و ایهام‌تناسب را خصیصة اصلی سبک وی دانسته‌اند. در شعر وی، کلمات در پیوند با یکدیگر و در شبکه‌ای از تناسبات قرار دارند. اکثر شارحان دیوان وی کوشیده‌اند تا جنبه‌هایی از این تناسبات و زیبایی‌ها را به نمایش بگذراند. با این حال، بسیاری از ایهام‌های وی از دید حافظ‌پژوهان پنهان مانده‌اند. در همین راستا، در این مقاله به بررسی برخی از ایه...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 8  issue 1

pages  81- 99

publication date 2019-04-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023